Literatuur en media
Introductie
In deze sectie worden boeken of andere publicaties in de media (druk, beeld en geluid) besproken, welke een directe band hebben met het onderwerp van deze website: de strijd op het Zuidfront Vesting-Holland in mei 1940.
Boeken
De Tweede Wereldoorlog is onbedreigd het meest beschreven onderwerp in de naoorlogse bibliotheek. Het is een dankbaar onderwerp in de fictie, populair historische en wetenschappelijk historische genres. Opmerkelijk genoeg is juist de laatste twee decennia een omvangrijke herpopularisering van het onderwerp waarneembaar. Dat heeft vermoedelijk twee voorname oorzaken. De eerste en wellicht meest voorname is de ontmythologisering die wereldwijd de (nationale) historici aansprak. De openheid van de laatste decennia, het ontsluiten van diverse archieven en specifieke archiefstukken alsmede het 'durven' bekritiseren van 'eigen doen en laten' alsmede de trendvolging vanuit enkele opmerkelijke modern-historische werkstukken was vermoedelijk de andere oorzaak.
Er is nog een ander fenomeen dat aan nieuwe boeken (en overige publicatievormen) sterk bijdraagt. Het internet; de laagdrempelige communicatie in algemene zin. Dat gegeven - dat informatievergaring en informatiedeling onvoorstelbaar heeft geaccellereerd - gecombineerd met de sterk verlaagde publicatiedrempel deed een ware hausse aan nieuwe boeken de markt overspoelen. Tussen het koren echter des te meer kaf te ontwaren, want daar waar de uitgever zich vroeger aanzienlijk om de kwaliteit van drukwerk bekommerde, zijn ramsj en overige laagdrempelige uitgevers tegenwoordig al snel gemotiveerd allerlei werk van dubieuze kwaliteit in druk te doen laten verschijnen.
Een laatste fenomeen dat leidde tot - zeker in Nederland - een aanzienlijk aantal opmerkelijke publicaties, was een dominante kracht in het wetenschappelijke centrum van de (krijgs)historie dat promovendi aanzet(te) tot een avontuurlijke vorm van promotie en wel door de insteek te kiezen om mythes te ontkrachten. Ook als die myhtes zelf gecre erd moesten worden. Alles om de aandacht op een dissertatie en verbonden publicatie te richten. Een bronstige vorm van wetenschap bedrijven, die lang niet bij iedereen op applaus en ondersteuning kan rekenen.
De ontmythologisering van de oorlogsgeschiedenis, vooral ten aanzien van de laatste wereldoorlog, is een internationaal fenomeen. Waar de oorsprong precies ligt is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat met name het bekende werk van Karl-Heinz Frieser ('Blitzkrieg Legende') bijzonder veel buitenlandse historici en auteurs mobiliseerde. Franse, Britse en Amerikaanse historici werden door het ontnuchterende werk van de Duitse krijgshistoricus gestimuleerd om met name de hardnekkige mythen rond de Westfeldzug in mei en juni 1940 te ontkrachten. Talloze werkstukken verschenen in de Engelse taal over dat facet van de oorlog. In het Verenigd Koninkrijk bleek de ontmythologisering echter evenzo toe te slaan ten aanzien van andere aspecten van de oorlog. Zo werden de ethische krampen rond de massale Geallieerde bombardementen, de relatieve inzet van de Britse landstrijdkrachten bij de bevrijding van Europa en de gespannen verhoudingen tussen de Geallieerden ineens bespreekbaar. Het leidde tot buitengewoon interessante boeken.
Die ontmythologisering kreeg echter ook een eigen zelfkant. In Nederland was een stroming historici - fervent voorstanders van ontmythologisering - ervoor verantwoordelijk dat naast ontmyhtologisering nieuwe mythologisering ontstond. Men sloeg door in overdreven relativeren of isolatie van argumenten en beschouwingen. Daar waar eerst Duitse oorlogsmisdaden waren overdreven, werden ze ineens gebagatelliseerd. Daar waar vroeger een kwantitatieve analyse te waardevol werd geacht, was deze ineens waardeloos. Een op zich tamelijk deugdelijke kwalitatieve analyse werd ineens volkomen getorpedeerd en in eigentijdse stijl op huidige sentimenten geprojecteerd. Contemporaine geschiedenis werd geschreven, maar naar huidige maatstaven. Het leidde tot nieuwe spanningen, nieuwe extremen. Een typerend voorbeeld van dergelijke spanningen vertoont het promotiewerkstuk van Peter Kruit, zoals dat in deze sectie voor een (relevant) gedeelte is besproken. Een werk waarin een kwalitatieve analyse met zevenmijlslaarzen wordt vertaald in een kwalitatieve analyse, waarbij onderweg duizenden primaire bronnen volstrekt werden gebagatelliseerd en 'en passent' gemeld werd dat er een mythe werd doorbroken. Het werk had alles in zich van de doorgeslagen relativering en arrogantie van een deel van het Nederlandse historische gilde.
Er is kortom alle reden en aanleiding de vinger aan de pols te houden. Ja, de ontmythologisering bracht de historisch geinteresseerde lezer buitengewoon boeiend leeswerk. Maar het blijft zaak waakzaam te blijven en niet alles wat een nieuw gilde aan (duidelijk voorgesorteerde) historici op de markt brengt klakkeloos te volgen. Geschiedenis is geen exacte wetenschap met empirische waarden en wetten, maar een overdracht van percepties en subjectiviteiten. Alleen al daarom is het noodzakelijk historisch werk kritisch te blijven volgen - ook datgene wat op deze website wordt getoond!
Deze sectie biedt de lezer slechts bespreking en/of beoordeling van die boeken die betrekking hebben op het hoofdonderwerp. Voor algemene boekbesprekingen en evaluaties kunt u op onze website over de Grebbeberg terecht, waar een vrij uitgebreid hoofdstuk aan deze beoordelingen is gewijd.