Het Franse dispositief
Inleiding
Hieronder een volledige weergave van het Franse dispositief van eenheden van het noordoostelijke leger tot aan het niveau van divisie (eerste tabel) en ingedeeld per legergroep (tweede tabel). De zelfstandige brigades en bataljons zijn niet betrokken bij het overzicht. De stationaire eenheden (vestingtroepen, TIF), zoals die welke betrokken waren bij de bezetting van de Maginotlinie (alhoewel behorende tot het noordoostelijke leger) en de kustbeveiliging, alsmede de theaters elders zoals de sectoren Alpen en Pyrene n worden buiten beschouwing gelaten. Wel zijn toegevoegd de eenheden van het reserveleger van het GQG en de eenheden die tijdens de strijd aan het noordoostelijke leger werden toegevoegd, dan wel de Somme overtrokken ter ondersteuning van het noordoostelijk leger, zoals 4.DCR.
Overzicht
In het onderstaande overzicht worden de eenheden opgesomd en hun locatie op 10 mei 1940 weergegeven, waarbij de te verplaatsen eenheden van het Noordoostelijke leger met hun geprojecteerde eerste doelgebied worden weergegeven (die niet altijd werd bereikt). Niet alle locaties zijn bekend en die van GQG reserves worden in principe niet gegeven. De niet tot het Noordoostelijke leger behorende hoogste legerformaties zijn voor een juist overzicht wel meegenomen, waarbij vanaf het divisieniveau het overzicht zich beperkt tot het noordoostelijke leger en de GQG reserves. Het Noordoostelijke leger kende 46 infanteriedivisies, 13 koloniale en Noord-Afrikaanse infanteriedivisies, twee brigades Spahis (Marokkaanse cavalerie), vijf cavalerie en drie gemechaniseerde divisies, talloze zelfstandige of gegroepeerde tankbataljons, en de gehele bezetting van de Maginotlinie.
Het zal opvallen dat veel eenheden tot legerreserve of algemene reserve behoorden, waardoor bijvoorbeeld veel legerkorpsen organiek slechts n divisie onder zich hadden. In feite werden de meeste eenheden reeds op 10 mei toegewezen aan legerkorpsen. Dat is echter niet verwerkt omdat dit na het begin van de aanval tot stand kwam.
Enige toelichting bij terminologie is wellicht geboden. De hoogste klasse divisies van het Franse leger werd gevormd door de zogenaamde 'division active', welke paraat eenheden waren met veruit het meeste beroepskader en de beste uitrusting en bewapening. Enkele tijdens de mobilisatie gevormde eenheden werden als 'active' geafficheerd, maar waren in realiteit deels met reservisten gevuld. De eerste reserve eenheden, soms met een kleine parate kern, waren de 'division type A'. Deze waren grotendeels mobilisabel middels de jongere reservisten, maar al beduidend minder voorzien van beroepskader, uitrusting en moderne bewapening. De 'division type B' waren geheel mobilisabel, kregen de oudste reservisten en waren ronduit archa sch uitgerust en bewapend.
Daarnaast waren en eenheden die tijdens de mobilisatie werden gevormd en op 10 mei 1940 nog niet geheel operationeel waren. Zij worden aangeduid als 'division de formation'. Het gros hiervan werd overigens reeds direct of alsnog in de strijd geworpen.
Alle weergegeven commandanten waren generaal, in alle generaalsrangen. Zij die zijn aangegeven met een (+) sneuvelden tijdens de mei/juni veldtocht.
| Onderdeel | Soort | Locatie | Commandant | Bijzonderheden |
| Hoogste formaties | ||||
| Th atre d'op ration Nord-Est | Commandostaf | Franse eenheden in NL., B., Lux. en N. en NO-Fr. | A.J. Georges | ca. 2/3e van Franse landmacht |
| 1e Groupe d'Arm e [GA.1] | Legergroep | - NL + B + Maas Fr. | G.H.G. Billotte | 1e, 2e, 7e, 9e Leger plus BEF |
| GA.2 | - Midden en noordoost Fr. | A.G. Pr telat | 3e, 4e en 5e Leger | |
| GA.3 | - Tegen Zwitserse grens | A.M.B. Besson | 6e, 8e Leger plus reserve AC | |
| 1e Arm e | Leger | - Sector Wavre - Namur (B.) | G.M.J. Blanchard | |
| 2e Arm e | - Sector Montmedy - Sedan (Fr.) | C.L.C. Huntzinger | ||
| 3e Arm e | - Sector Verdun - Metz (Fr. ) | C.M. Cond | ||
| 4e Arm e | - Grens met Saargebied (Fr.) | E.J. R quin | ||
| 5e Arm e | - Sector Ganeau - Strasbourg (Fr.) | V. Bourret | ||
| 6e Arm e | - Sector Jura | R.A. Touchon | (!) Zuidoostelijke leger | |
| 7e Arm e | - Sector Walcheren (NL.) - Breda (NL.) - Turnhout (B.) | H.H. Giraud | ||
| 8e Arm e | - Sector Belfort - Mulhouse (Fr.) | J.J.M. Garch ry | ||
| 9e Arm e | - Sector Namur - Givet (B.) | A.G. Corap | ||
| 10e Arm e | - In oprichting | M.R. Altmayer | (!) Opgericht in mei 1940 | |
| 1e Corps d'armee [CA.1] | Legerkorps | - sector Antwerpen - Breda | T.M. Sciard | 7e Leger |
| 2e CA | - Sector Namur - Yvoir (B.) | J.G. Bouffet | 9e Leger | |
| 3e CA | - Sector Wavre - Gembloux (B.) | L.B. de Fornel de la Laurencie | 1e Leger | |
| 4e CA | - Sector Gembloux (B.) | H.M.J. Aymes | 1e Leger | |
| 5e CA | - Sector Namur (B.) | F.R. Altmayer | 1e Leger | |
| 6e CA | - Sector Verny-Burtoncourt (Fr.) | L. Loizeau | 3e Leger | |
| 7e CA | - Sector Belfort - Bethoncourt (Fr.) | P.L.C.M. Champon | 8e Leger | |
| 8e CA | - Sector Rohrbach (Fr.) | A.A.J. Fr re | 5e Leger | |
| 9e CA | - Sector Landroff - Faulquemont (Fr.) | A.M.E. Laure | 4e Leger | |
| 10e CA | - Sector Buzancy - Sedan (Fr.) | P.P.J. Grandsard | 2e Leger | |
| 11e CA | - Sector Dinant (B.) | J.F.R. Martin | 9e Leger | |
| 12e CA | - Sector Haguenau (Fr.) | H.F. Dentz | 5e Leger | |
| 13e CA | - Sector Thann - Mulhouse (Fr.) | G.H.J.B. Misserey | 8e Leger | |
| 16e CA | - Sector Turnhout - Tilburg (B./NL.) | M.B.A. Fagalde | 7e Leger | |
| 17e CA | - Sector Molsheim (Fr.) | O.P. No l | 5e Leger | |
| 18e CA | - Sector Dun-sur-Meuse (Fr.) | E.J. Rochard | 2e Leger | |
| 20e CA | - Grens Saarland (Fr.) | L.E. Hubert | 4e Leger | |
| 21e CA | - Sector Reims (Fr.) | J.A.L.R. Flavigny | Reserve GQG | |
| CA Colonial | Korps koloniale troepen | - Sector Thionville | H. Freydenberg | 3e Leger |
| 23e CA | - Sector Chaumont (Fr.) | M.J.V. Germain | Reserve GQG | |
| 24e CA | - Sector ?tain (Fr.) | F.M.J. Fougere | 3e Leger | |
| 41e CAF | Vestingtroepenkorps | - Sambre linie (Fr.) | E.U. Libaud | 9e Leger |
| 42e CAF | - Maginot (Fr.) | D.L. Sivot | 3e Leger | |
| 43e CAF | - Maginot | F.J.L. Lescanne | 5e Leger | |
| 44e CAF | - Maginot | J.M. Tenc | 8e Leger | |
| 45e CAF | - Jura | M. Daille | GA.3 reserve | |
| Corps de Cavalerie | Cavaleriekorps | - Sector Gembloux (B.) | R.J.A. Prioux | 1e Leger |
| 1e Groupe Cuirass | Lichte Cavalerie Korps | - Sector Mourmelon - Chalon-sur-Marne (Fr.) | L.M.J.F. Keller | Reserve GQG; korps in opbouw |
| Infanterie | ||||
| - Noordoostelijke leger (inclusief reserves) | ||||
| 10e Division d'Infanterie | Active | E.P.J. Sisteron | Reserve GQG | |
| 11e DI | Active | P.G. Arlabosse | 9e CA (4e Armee) | |
| 13e DI | Active | M.A.T.R.A. Desmazes | Reserve (8e Leger) | |
| 14e DI | Active | J.J.M.G. de Lattre de Tassigny | Reserve GQG | |
| 19e DI | Active | J.B.A.F. Toussaint | Reserve (8e Leger) | |
| 21e DI | Active | - West v Turnhout (B.) | P.L.F. Lanquetot | 1e CA (7e Leger) |
| 23e DI | Active | J.C.R. Jeannel | Reserve GQG | |
| 36e DI | Active | M.L.M. Aublet | Reserve GQG | |
| 42e DI | Active | P.M.J. de la Porte du Theil | 6e CA (2e Leger) | |
| 43e DI | Active | H.F. Vernillat | Reserve GQG | |
| 1e Division d'Infanterie Motoris e | Active | - Sector Wavre - Gembloux (B.) | P.R. Malivoire-Filhol de Camas | 3e CA (1e Leger) |
| 3e DIM | Active | P.J.L. Bertin-Boussu | Reserve GQG | |
| 5e DIM | Active | - Sector Namur - Dinant (B.) | G.E. Boucher | 2e CA (9e Leger) |
| 9e DIM | Active | - Sector Turnhout (B.) | H.A. Didelet | 16e CA (7e Leger) |
| 12e DIM | Active | - Sector Namur (B.) | L.G.G. Janssen | 5e CA (1e Leger) |
| 15e DIM | Active | - Sector Gembloux (B.) | A.P. Juin | 4e CA (1e Leger) |
| 25e DIM | Active | - West-Brabant (NL) | J.B.E. Molini | 1e CA (7e Leger) |
| 27e Division d'Infanterie Alpine | Active | H.C.M. de Bizemont | 7e CA (8e Leger) | |
| 29e DI Alp | Active | P.H. G rodias | Reserve GQG | |
| 2e Division d'Infanterie | A-type | A.F. Klopfenstein | CAC | |
| 4e DI | A-type | - Antwerpen (B.) | F.J. Musse | Reserve (7e Leger) |
| 6e DI | A-type | A.E. Lucien | Reserve (3e Leger) | |
| 7e DI | A-type | F.N.H.D. Hupel | Reserve (3e Leger) | |
| 8e DI | A-type | A.M.F. Dody | Reserve (3e Leger); geactiveerd april '40 | |
| 16e DI | A-type | E. Mordant | 12e CA (5e Leger) | |
| 18e DI | A-type | - sector Dinant - Bouvignes (B.) | C.L. Duffet | 11e CA (9e Leger) |
| 20e DI | A-type | R.J.D. Corb | 42e CAF (3e Leger) | |
| 22e DI | A-type | - sector Dinant (B.) | P.L.A.M. B ziers-Lafosse | 11e CA (9e Leger) |
| 24e DI | A-type | P.A. Voirin | 8e CA (5e Leger) | |
| 26e DI | A-type | M.M. Bonassieux | 6e CA (3e Leger) | |
| 32e DI | A-type | M.C.G. Lucas | Reserve (1e Leger) | |
| 35e DI | A-type | P.N.L. Decharme | 12e CA (5e Leger) | |
| 41e DI | A-type | - sector Verdun (Fr.) | E.M.L. Bridoux | 18e CA (2e Leger) |
| 44e DI | A-type | R.M.J.C. Boissau | Reserve (5e Leger); geactiveerd maart '40 | |
| 45e DI | A-type | O.A. Roux | Reserve (4e Leger) | |
| 47e DI | A-type | M.J.E. Mendras | 9e CA (4e Leger) | |
| 28e Division d'Infanterie Alpine | A-type | G.E. Lestien | Reserve GQG | |
| 30e DI Alp. | A-type | A. Duron | 43e CAF (5e Leger) | |
| 31e DI Alp. | A-type | M. Ilher | 8e CA (5e Leger) | |
| 51e DI | B-type | P.W. Boell | 24e CA (3e Leger) | |
| 52e DI | B-type | E.R. Echard | 20e CA (4e Leger) | |
| 53e DI | B-type | - Rethel (Fr.) | J.M.L. Etcheberrigaray | Reserve (9e Leger) |
| 54e DI | B-type | L.G.A. Coradin | 13e CA (8e Leger) | |
| 55e DI | B-type | - Sedan (Fr.) | H.J. Lafontaine | 10e CA (2e Leger) |
| 56e DI | B-type | J. Martin Gallevier de Mierry | CAC (3e Leger) | |
| 57e DI | B-type | - Sector Jura (Fr.) | M.G.V.R.A. Texier | 45e CAF (6e Leger) |
| 58e DI | B-type | H.G.A. Perraud | 42e CAF (3e Leger) | |
| 60e DI | B-type | - Zeeland (NL) | M.E. Deslaurens (+) | 7e Leger |
| 61e DI | B-type | - Sector Rocroi (Fr.) | A.M.P. Vauthier | 41e CAF (9e Leger) |
| 62e DI | B-type | A.G.H.J.M. Sarrebourse de la Guilloni re | 17e CA (5e Leger) | |
| 63e DI | B-type | - Sector Jura (Fr.) | M.R.P. Parvy | 45e CAF (6e Leger) |
| 67e DI | B-type | H.A. Boutignon | 44e CAF (8e Leger) | |
| 68e DI | B-type | - NW Belgi / Zeeland (NL) | M.F.G. Beaufr re | 7e Leger |
| 70e DI | B-type | H.N. Francois | 12e CA (5e Leger) | |
| 71e DI | B-type | - Sector La Chesne (Fr.) | J.A.J.L. Baudet | Reserve (2e Leger) |
| 3e Division Legere d'Infanterie | B-type | F.J.A. Duchemin | Opgericht 15 apr '40 (res. NO leger) | |
| 1e Division d'Infanterie Coloniale | Active | - Sector Varenne-en-Argonne (Fr.) | G.C. Roucaud | 18e CA (2e Leger) |
| 3e DIC | Active | - Sector Varenne-en-Argonne (Fr.) | J.J.G. Barrau | 18e CA (2e Leger) |
| 4e DIC | Active | M.J.M. de Bazelaire de Ruppiere | Reserve GA.2 | |
| 5e Division d'Infanterie Coloniale | Formation (A) | F.P.M. S chet | Reserve GQG | |
| 6e DIC | Formation (A) | E.J.G. Carl s | Reserve (3e Leger) | |
| 7e DIC | Formation (A) | L.E. Noiret | Reserve GQG | |
| 1e Division d'Infanterie Polonaise | Active | - Sector Meurthe (Fr.) | B. Duch | Reserve (4e Leger) |
| 2e DIP | Active | P. Ketling | Reserve GQG | |
| 1e Division d'Infanterie Nord-Africaines | Active | P.F.J. Tarrit | Reserve GQG | |
| 2e DINA | Active | - Sector Waterloo - Wavre (B.) | P. Dame | 3e CA (1e Leger) |
| 3e DINA | Active | E.C.F. Chapouilly | 10e CA (2e Leger) | |
| 4e DINA | Active | - Sector Charleroi (B.) | C.E. Sancelme | Reserve (9e Leger) |
| 5e DINA | Active | - Namur (B.) | A.M. Agliany | 5e CA (1e Leger) |
| 6e DINA | A-type | J.A.S.R. de Verdilhac | Reserve (3e Leger) | |
| 7e DINA | A-type | G.E.L. Barr | Reserve GQG | |
| 1e Division Marocaine | Active | - Sector Charleroi - Gembloux (B.) | A.R. Mellier | 4e CA (1e Leger) |
| 82e Division d'Infanterie d'Afrique | Active | - Saarfront (Fr.) | G.M. Armingeat | 20e CA (4e Leger) |
| 87e Division d'Infanterie d'Afrique | A-Type | - Sector Pierrefonds (Fr.) | M.F.A.R. Barbeyrac de Saint-Maurice | Reserve GA.2 |
| Cavalerie | ||||
| 1e Division L g res de Cavalerie | Active | - Sector Flavion - Montherm (Fr.) | J.M.T. d'Arras | Reserve (9e Leger); 16 x P178, 22 x R-ZT, 16 x H-35 |
| 2e DLC | Active | - Sector Montmedy(Fr.) | A. Berniquet (+) | Reserve (2e leger); 16 x P178, 23 x R-33VM, 16 x H-35 |
| 3e DLC | Active | - Sector Thionville (Fr.) | R.M.E. Petiet | Reserve (3e Leger); 16 x P178, 23 x R-33VM, 16 x H-35 |
| 4e DLC | Formation | - Sector Namur -Dinant (B.) | P.L.A. Barbe (+) | Reserve (9e Leger); Opgericht op 16 feb '40 uit reserves; 16 x P178, 23 x R-33VM, 16 x H-39 |
| 5e DLC | Formation | - Sector Sedan - Carignan (Fr.) | M.J.H. Chanoine | Reserve (2e Leger); Opgericht op 25 feb '40 uit reserves; 16 x P178, 23 x R-33VM, 16 x H-39 |
| 1e Division L g re M chanique | Active | - Turnhout-Tilburg (B. / NL) | F. Picard | 16.CA (7e Leger); 94 x H-35, 96 x S-35, 48 x P178, 69 x R-ZT |
| 2e DLM | Active/A-type | - Gembloux (B.) | G.M.J. Bougrain | CC (1e Leger) - 94 x H-35, 96 x S-35, 48 x P178, 69 x R-ZT |
| 3e DLM | Active/A-type | - Gembloux (B.) | J.L.A. Langlois | CC (1e Leger) - 140 x H-39, 23 x H-35, 96 x S-35, 48 x P178 |
| 1e Division Cuirass e | Active | - Sector Charleroi (B.) | M.G.C. Bruneau | 1e Leger; 70 x B.1 bis / 90 x H-39 |
| 2e DCR | Formation | - Sector Mourmelon (Fr.) | A.C.E. Bruch | 1e GC [Reserve GQG]; 68 x B.1 bis / 90 x H-39 |
| 3e DCR | Formation | - Sector Mourmelon (Fr.) | G.L.M. Brocard | 1e GC [Reserve GQG]; geact. maart '40; 63 x B.1 bis / 75 x H-39 |
| 4e DCR | Formation | - Depot | C.A.J.M. de Gaulle | Gevormd v.a. 17 mei 1940 |
Voor een snel en eenvoudig overzicht wordt hieronder van Groupe d'Armee [Legergroep] naar Armee [Leger] naar Corps d'Armee [Legerkorps] naar Division [Divisie] een overzicht gegenereerd.
Per Arm e (Leger) is weergegeven wat de positie was waarin men verkeerde en voor het 1e, 7e en 9e Leger waarheen men volgens het draaiboek Dyle-Breda heen diende te worden verplaatst. Voor de goede orde zij nog maar eens herhaald dat zelfstandige brigades (zoals de twee Spahi brigades) en zelfstandige tankbataljons niet in de lijst zijn opgenomen.
| Groupe d'Armee | Armee | Corps d'Armee | Division | Regio Armee | |
| Groupe d'Armee 1 | 1e Leger | 3e CA | 1.DIM | Sector Wavre - Namur (B.) | |
| 2.DINA | |||||
| 4e CA | 1.DM | ||||
| 15.DIM | |||||
| 5e CA | 5.DINA | ||||
| 12.DIM | |||||
| (101.DIF) | |||||
| CC | 2.DLM | ||||
| 3.DLM | |||||
| Reserve | 1.DCR | ||||
| 32.DI | |||||
| 2e Leger | 10e CA | 3.DINA | Sector Montmedy - Sedan (Fr.) | ||
| 55.DI | |||||
| 18e CA | 1.DIC | ||||
| 3.DIC | |||||
| 41.DI | |||||
| Reserve | 2.DLC | ||||
| 5.DLC | |||||
| 71.DI | |||||
| 7e Leger | 1e CA | 1.DLM | Sector Antwerpen - Turnhout - Breda (B. en NL.) | ||
| 25.DIM | |||||
| 16e CA | 9.DIM | ||||
| Reserves | 4.DI | ||||
| 21.DI | |||||
| 60.DI | |||||
| 68.DI | |||||
| 9e Leger | 2e CA | 5.DIM | Sector Namur - Givet (B.) | ||
| 11e CA | 18.DI | ||||
| 22.DI | |||||
| 41.CAF | 61.DI | ||||
| Reserves | 1.DLC | ||||
| 4.DLC | |||||
| 4.DINA | |||||
| 53.DI | |||||
| Groupe d'Armee 2 | 3e Leger | 6e CA | 26.DI | Sector Verdun - Metz | |
| 42.DI | |||||
| 24e CA | 51.DI | ||||
| 42.CAF | 20.DI | ||||
| CAC | 2.DI | ||||
| Reserve | 3.DLC | ||||
| 6.DI | |||||
| 6.DINA | |||||
| 6.DIC | |||||
| 7.DI | |||||
| 8.DI | |||||
| 4e Leger | 9e CA | 11.DI | Saargebied (Fr.) | ||
| 47.DI | |||||
| 20e CA | 52.DI | ||||
| 82.DI | |||||
| Reserve | 1.DIP | ||||
| 45.DI | |||||
| 5e Leger | 8e CA | 31.DI Alp | Sector Ganeau - Strasbourg (Fr.) | ||
| 12e CA | 16.DI | ||||
| 35.DI | |||||
| 17e CA | 62.DI | ||||
| 43e CAF | 30.DI Alp | ||||
| Reserve | 44.DI | ||||
| Groupe reserve | 4.DIC | ||||
| 87.DIA | |||||
| Groupe d'Armee 3 | 6e Leger | 45e CAF | 57.DI | Sector Jura gebergte (Fr.) | |
| 63.DI | |||||
| 8e Leger | 7e CA | 13.DI | Sector Belfot - Mulhouse (Fr.) | ||
| 27.DI Alp | |||||
| 13e CA | 54.DI | ||||
| 19.DI | |||||
| (104.DIF) | |||||
| (105.DIF) | |||||
| 44e CAF | 67.DI | ||||
| Reserve | 13.DI | ||||
| Reserve GQG | 21e CA | Noord-Frankrijk en sector Parijs | |||
| 23e CA | |||||
| 1e GC | 2.DCR | ||||
| 3.DCR | |||||
| Eenheden | 1.DINA | ||||
| 2.DIP | |||||
| 3.DIM | |||||
| 5.DIC | |||||
| 7.DIC | |||||
| 7.DINA | |||||
| 10.DI | |||||
| 14.DI | |||||
| 23.DI | |||||
| 28.DI Alp | |||||
| 29.DI Alp | |||||
| 36.DI | |||||
| 43.DI | |||||