Afbeelding
luitenant-kolonel J.A. Mussert
Luitenant-kolonel Josephus Adrianus Mussert, de oudste Mussert van een generatie, geboren in december 1880 in Werkendam. In 1940, in zijn 60e levensjaar, nog steeds in actieve dienst, omdat zijn technische kennis zeer hoog werd aangeslagen en men eigenlijk geen goede vervanger had.
Naoorlogs werd op Mussert pure karaktermoord gepleegd. Niet in de laatste plaats door zijn kapitein-adjudant Van der Mark, die de grote nemesis van de overste werd. Ook door anderen werd hij zwart gemaakt en hem werden allerhande mislukkingen rond Dordrecht in de maag gesplitst. Vrijwel ieder van die beschuldigingen kunnen na grondig onderzoek gefileerd worden tot pure verzinsels of verklaarbare gebeurtenissen. Uitsluitend de extreme karaktertrekken van Mussert, die ook ruim vooroorlogs tekenen van onaangepast gedrag en dwangmatig handelen tonen, zijn zaken die hem vermoedelijk werkelijk kunnen worden toegerekend. Ook mensen die het goed met hem voor hadden beschrijven hem als uiterst stijfkoppig, procedureel en soms weinig pragmatisch. Dat zijn echter eigenschappen die in het toenmalige leger welig tierden, want ze worden aan talloze hoofd- en opperofficieren opgehangen.
Feit is dat overste Mussert door zijn superieuren, in het bijzonder het Hoofd Sectie V, kolonel (later generaal-majoor) Vaillant, zeer werd gewaardeerd om zijn kennis. Daarom was zijn oorlogsbestemming om te fungeren als het hoofd bruggen en veren op de geniestaf. Dat betekende dat hij alle operationele militaire (nood)bruggen en veerdiensten zou leiden en daarmee dus een zeer strategische functie bezette. Generaal Winkelman vond dat geen goed idee en liet Mussert uit deze functie ontslaan in maart 1940, onder het mom dat het karakter van Mussert niet geschikt was voor samenwerking. De werkelijkheid was vermoedelijk dat Winkelman op het punt stond een kleine kern officieren in te lichten over zijn nieuwe strategie en Mussert bij Winkelman, omwille van zijn naam en bekende sympathie n aan de zijde van zijn vrouw, niet volledig boven verdenking verheven stond. En daar is alle begrip voor op te brengen. Aldus werd Mussert terug geplaatst naar zijn vredesfunctie, zijnde commandant van het depot pontonniers en torpedisten.
In april 1940 keerde Jo Mussert als zodanig terug in 'zijn' Dordrecht. Hij zou daar in mei 1940 letterlijk voor huis en haard vechten, want zoals vrijwel alle beroepskaderleden van het depot, woonde de overste in de stad. De wederwaardigheden van zijn functioneren als depot- en kantonnementscommandant, welke laatste functie q.q. zijn deel werd toen de volledige Staat van Beleg medio april 1940 werd afgekondigd en het Militaire Gezag bij de kantonnementscommandanten kwam te liggen, leest men op de pagina's zelf.
Josephus Mussert werd op 14 mei te Sliedrecht door een doorgedraaide luitenant van de Lichte Divisie doodgeschoten, toen deze samen met een kapitein meende de overste en zijn gehele entourage te moeten arresteren wegens hoogverraad.
Een tragisch einde voor een man die zich zeer van zijn taak gekweten had en door de omstandigheden en de negatieve inzet van enkele volledig onterecht als 'verrader van Dordrecht' was afgeschilderd. In die cultus, die door de verraadpsychose die in mei 1940 ook in Nederland heerste kon uitgroeien tot ongekende mythische proporties, bleef Mussert veel te lang geafficheerd als onbetrouwbaar. Het is pas sinds enkele jaren dat historisch Dordrecht deze man als gevallenen voor het vaderland erkennen wil. Tot diep in deze eeuw was geweigerd om Mussert op de slachtofferlijst van de gemeente Dordrecht te plaatsen. Een schandelijke zaak, omdat er nimmer enig behoorlijk onderzoek tegenover heeft gestaan. Mussert was een toegewijde verdediger van de stad en een God vrezend vaderlander, die zelf niets op had met het van koningshuis en God gespeende nationaal-socialisme.
Fotorechten onbekend (niet bij Stichting Kennispunt)